CÀ DẠI HOA VÀNG - 薊罌粟 (蓟罂粟)

Còn có tên là cà gai, cây gai cua, cây mùi cua, lão thử lực.

Tên khoa học Argemone mexicana L.

Thuộc họ Thuốc phiện (Papaveraceae).

Cà dại hoa vàng - Argemone mexicana

A. MÔ TẢ CÂY

Cà dại hoa vàng là một loại cỏ có thân mẫm, cao chừng 30-40cm. Lá mọc so le, hơi ôm vào thân cây, xẻ lông chim sâu, trên có lông cứng, nhọn với những đường gân màu trắng. Hoa màu vàng tươi, mọc ở đầu cành, rộng 2-6cm, đài có 3 cánh sớm rụng. Quả nang thuôn dài, có góc và gai nhọn, khi chín, mở từ phía trên theo 5 van. Thai tòa tồn tại, trên mang vòi, trông như chiếc lồng có chứa rất nhiều hạt tròn, dẹt, màu đen. Mùa hoa tháng 4.

Toàn cây chứa nhựa màu vàng.

B. PHÂN BỐ, THU HÁI VÀ CHẾ BIẾN

Cây nguồn gốc châu Mỹ (vùng nhiệt đới), được di thực vào châu Á.

Tại Hà  Nội, cây này mọc hoang rất nhiều, dọc bờ sông Hồng.

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Trong hạt có 16% chất béo, màu vàng nhạt hơi chóng khô. Bã còn lại chứa các chất ancaloit, becberin và protopin.

Chúng ta biết rằng protopin là một ancaloit thường gặp trong thuốc phiện và những cây thuộc họ Thuốc phiện. Chúng tôi tìm lại becberin nhưng không thấy (tác giả Đỗ Tất Lợi).

Năm 1973, Bùi Chí Hiếu và D. A. Muraeva đã chiết được từ cà dại hoa vàng các ancaloit protopin, allocriptopin, sanguinarin và heleritin.

D. CÔNG DỤNG VÀ LIỀU DÙNG

Tại Việt Nam chưa thấy dùng cây này làm thuốc.

Theo A. Pételot, tại Mêhicô và Ấn Độ người ta dùng dầu của cây này để thắp đèn. Dầu này còn có tác dụng tẩy như dầu thầu dầu với liều 2-4g hoặc 10-30 giọt, không gây đau bụng. Dầu vàng mới ép, tác dụng mạnh, càng để lâu, tác dụng càng kém. Nó có thể thay dầu thầu dầu và tốt hơn dầu thầu dầu vì không sánh, cũng không có mùi khó chịu.

Cây này được công nhận làm thuốc trong Dược thư Mêhicô, nhưng không rõ tại đó người ta dùng chữa bệnh gì.

Tại đảo Máctinic, nhựa cây dùng chữa trai chân, mụn cơm, bệnh ngoài da, hình như nó có tác dụng làm tê.

Tại Ấn Độ hạt dược dùng làm thuốc gây nôn.

Cần chú ý nghiên cứu.