BẤC ĐÈN - 燈心草 (灯心草)

Còn có tên là đăng tâm thảo.

Tên khoa học Juncus effusus L. var. decipiens Buch.

Thuộc họ Bấc (Juncaceae).

Bấc đèn - Juncus effusus

1. Toàn cây      2. Hoa      3. Quả

Đăng tâm thảo (Medulla Junci caulis) là ruột phơi khô của thân cây bấc đèn.

A. MÔ TẢ CÂY

Cây bấc là một loại cỏ sống lâu năm, thân tròn cứng, mọc thành cụm dày cao độ 35-100cm, đường kính của thân chừng 1-2mm, mặt ngoài thân có màu xanh nhạt, có vạch dọc. Ruột (lõi) cây bấc cấu tạo bởi những tế bào hình ngôi sao để hở ra nhiều lỗ khuyết lớn. Lá bị giảm rất nhiều, chỉ còn lại bẹ ở gốc thân. Hoa đều, lưỡng  tính, mọc thành vòng. Bao hoa khô xác.

B. PHÂN BỐ, THU HÁI VÀ CHẾ BIẾN

Mọc hoang và được trồng ở những nơi ẩm ướt ở nước ta (Nam Hà, ...).

Mùa Thu cắt toàn cây về, rạch dọc để lấy lõi riêng ra, bó thành từng bó, phơi khô mà dùng, còn gọi là đăng tâm thảo hay đặng tâm hoặc bấc đèn để làm bấc đèn dầu ta hay để làm thuốc.

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Hoạt chất chưa rõ.

D. CÔNG DỤNG VÀ LIỀU DÙNG

Tính chất theo tài liệu cổ: Vị ngọt, tính hàn; vào 3 kinh Tâm, Phế và Tiểu trường. Có tác dụng giáng tâm hỏa, thanh phế nhiệt, lợi tiểu trường. Dùng chữa tiểu tiện khó khăn, tâm phiền mất ngủ; dùng ngoài đồ mụn nhọt.

Mới được dùng trong phạm vi nhân dân làm thuốc thông tiểu tiện, chữa sốt, an thần, mất ngủ, chữa ho, viêm cổ họng.

Ngày dùng 1-2g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột.

Tán đăng tâm rất khó. Trước khi tán cần hồ đăng tâm bằng nước cơm, sau đó phơi khô mà tán. Tán xong ngâm nước, vớt lấy đăng tâm nổi ở trên mà dùng.

Đơn thuốc có đăng tâm thảo: Đăng tâm thảo 2g, sắc với nước, uống thay nước chè trong ngày; làm thuốc lợi tiểu, chữa phù và mất ngủ.